Ik geef de camera aan Anton Hartenberg

Heel toevallig kwam ik op een fotodag rond het jaar 2000 in een workshop Esthetische Naaktfotografie terecht. Ik vond dit meteen een hele mooie vorm van fotografie. Niet zo zeer om het erotische aspect, dat is een vergissing die veel buitenstaanders maken, maar doordat het een tijdloze schoonheid van het menselijk lichaam weergeeft.

Ongeveer in dezelfde periode zag ik een foto van een begraafplaats die Rob ten Tusscher met infraroodfilm gemaakt had, ouderwetse analoge fotografie dus. Vegetatie, bladeren van bomen en planten lichten met infrarood licht op een bijzondere manier op, wat deze foto’s een heel aparte uitstraling geeft.

Maar, voor wie dat niet weet moet ik misschien even uitleggen wat infrarood licht is. Naast het, voor ons, zichtbare licht bestaat er een heel breed spectrum van licht. Eigenlijk is het zichtbare deel maar een heel klein stukje uit het totale spectrum. Naast de violet-kant van het zichtbare spectrum vinden we ultra-violet, de stralen die ons een vakantiekleurtje geven. Aan de andere kant, net buiten het rode deel van het zichtbare spectrum bevindt zich infrarood. Dat is een heel breed gebied wat uiteindelijk uitkomt bij warmtestraling. We hebben het bij deze vorm van infraroodfotografie over een klein stukje van dit infrarode spectrum wat wij met onze ogen net niet kunnen zien en wat dicht tegen het zichtbare rood aan zit (in het engels heet dit near-infrared). Het gaat hier dus niet om een warmtecamera, die een veel breder spectrum bestrijkt.

Ik ging me in beide zaken verdiepen, maar het fotograferen met analoge infraroodfilm is bijzonder bewerkelijk en ik heb me daar nooit aan gewaagd.

Met de komst van de digitale camera veranderde dat. Alle digitale camera’s zijn gevoelig voor infrarood licht, maar omdat we dat normaal niet in onze foto’s willen zien, wordt dit door een filter op de sensor tegengehouden.

Ondertussen had ik ook voorbeelden gezien van naaktfotografie in infrarood licht. Huidtinten krijgen een marmer-achtige glans, wat aan een marmeren beeld doet denken.

Ik besloot mijn oude digitale spiegelreflexcamera om te laten bouwen. Hierbij is het infrarood-blokkerende filter op de sensor verwijderd en vervangen door een infrarood-doorlatend filter wat juist het zichtbare licht blokkeert. Je kunt dus normaal door de zoeker kijken, maar op de foto’s wordt het infrarode licht vastgelegd.

Natuurlijk wilde ik dit ook voor naaktfotografie gaan gebruiken en ik besloot met mezelf als model te beginnen, dan kon ik me een eventuele mislukking permitteren. Ik nam de camera mee op vakantie in 2014 naar Fuerteventura en ging op een namiddag zelfportretten maken in een uitgestrekt duingebied, de Dunas de Corralejo. Een van de eerste foto’s is deze:

Ik maak deze foto’s met de camera op statief, stel eerst scherp op de plaats waar ik wil gaan staan of zitten (vaak leg ik daar bijvoorbeeld een steen neer) en gebruik vervolgens een afstandsbediening of de zelfontspanner om de foto te maken.

Ik vond dit zo leuk dat ik er een doorlopend, meerjarig project van heb gemaakt dat ik “Naakte zelfportretten op afgelegen plaatsen” heb genoemd.

In elke serie zit wel een foto waarin ik de foetushouding aanneem, vandaar dat ik voor deze beschrijving 3 van deze foto’s gekozen heb.

In 2017 stonden we op een camping naast de ruïne van een fort in Vlissingen. Hier is de volgende foto gemaakt, ik vindt de bewerking iets krachtiger dan de eerste:

En zo komen we op de nabewerking. Hierin zit een groot deel van de creativiteit, want de nabewerking van infraroodfoto’s maakt nog allerlei keuzes mogelijk.

De camera ‘snapt’ natuurlijk niets van de vreemde kleurtemperatuur van het licht dat de sensor bereikt. Daarom maak ik de foto’s in RAW. De eerste stap in de nabewerking is een extreme aanpassing van de kleurtemperatuur. Omdat de lucht veel infraroodlicht uitstraalt blijft er dan in de lucht een rode tint over en houtige delen van bomen (en mijn haar ook) krijgen juist een blauwige tint. De volgende stap is daarom daarna het omwisselen van het rood- en blauw-kanaal in de kanaalmixer: de lucht wordt blauw, houtige delen bruin. Daarna heb ik de eerste twee foto’s omgezet in Zwart-Wit met de software van Nik.

Een andere mogelijkheid voor de nabewerking is om de foto in deze kunstmatige kleuren te houden en alleen de kleur, contrast en helderheid te fine-tunen. Ik doe dit met de HDR-module van Nik of met de Tone Mapping Persona van Affinity. Dit heb ik met onderstaande foto gedaan die afgelopen zomer op het strand in Frankrijk is gemaakt.

Ik hoop met dit artikel een beetje inzicht in infrarood fotografie te hebben gegeven en hoor graag als er nog vragen of opmerkingen zijn.

En dan geef ik nu de camera door aan Paul Grefte.